सुदूरपश्चिमबाट सचिव पदको होड : शक्ति–सन्तुलन, भूगोल र नेतृत्व व्यवस्थापनको त्रिकोणीय समीकरण

सार्थक ब्यूरो ।नेकपा एमालेको ११औँ महाधिवेशन नजिकिँदै जाँदा सुदूरपश्चिम प्रदेशभित्र केन्द्रीय पदाधिकारीमा प्रवेश गर्ने प्रतिस्पर्धा विशेष रूपले चर्किंदै गएको छ। विशेषतः सचिव पदलाई लक्ष्य बनाउँदै नेताहरूबीच देखिएको हानथापले यो प्रदेश एमालेभित्र सत्ता–सन्तुलनको केन्द्रबिन्दु बनेको छ।
नवीन विधान संशोधनले पदाधिकारीको संख्या १९ बाट घटाएर १५ पुर्‍याउने तयारी भइरहेको अवस्थामा सचिव पदको महत्व झनै बढेको छ। मन्त्रालयभन्दा माथिल्लो तहमा पुग्ने प्रवेशद्वार मानिने यो पदमा सीमित अवसर भएकाले सुदूरपश्चिमका नेतामा दबाब र प्रतिस्पर्धा स्वयं तीव्र बन्नु स्वाभाविक देखिन्छ।
अहिलेका सचिव लेखराज भट्ट पुनःस्थापना वा उकासिएका पदको दाबी दुवै सम्भावनासहित दौडमा छन्। भट्ट अध्यक्ष ओलीको निकटस्थ भएकाले नेतृत्वले उनलाई ‘व्यवस्थापन’ गरे–नगरेको आधारमा अन्य आकाङ्क्षीहरूको भविष्य निर्धारण हुने अवस्था बनेको छ। यदि उनी पुनः सचिवमै रहन बाध्य भए भने सुदूरपश्चिमका अन्य दाबेदारको सम्भावना स्वतः खुम्चिने देखिन्छ।
स्थायी कमिटी सदस्य कर्ण थापा विगतदेखि नै सचिव पदका दाबेदार हुन्। संगठन संचालन, भौगोलिक सञ्जाल र पुराना नेता–कार्यकर्ताबीचको पकडले उनलाई सुदूरपश्चिमको सबैभन्दा बलियो उम्मेदवार बनाएको छ। १०औँ महाधिवेशनमा समीकरण नमिलेको भए पनि उनी यसपटक जसरी पनि पदाधिकारीमा प्रवेश गर्ने रणनीतिमा छन्।
केन्द्रीय सदस्य ऐन महरले प्रतिनिधित्वको नयाँ आयाम राख्दै सचिव पदमा बलियो चुनौती प्रस्तुत गरेका छन्। विद्यार्थी राजनीतिबाट उक्लिएर देशव्यापी संगठनात्मक पहुँच बनाएका महर युवा कोटा र भूगोल दुवै आधारमा सचिव पदमा स्थापित हुन चाहन्छन्। उनको उम्मेदवारीले पार्टीभित्र पुस्तान्तरणको मुद्दा पनि उठेको छ।
पूर्वमन्त्री दामोदर भण्डारी राजनीतिक अनुभव, लगातारको निर्वाचन जित र अध्यक्ष ओलीसँग निकटता जस्ता कारणले प्रभावशाली दाबेदार हुन्।
त्यस्तै पोलिटब्युरो सदस्य नारदमुनि राना थारु समुदायको प्रतिनिधित्व र भूगोल सन्तुलनलाई आधार बनाइ पदाधिकारीमा समावेश हुनुपर्ने पक्षमा छन्। उनीहरूको दाबीले सुदूरपश्चिमभित्र जातीय तथा सामाजिक समावेशिताको प्रश्नलाई पनि जोड दिएको छ।
एमाले नेतृत्व कोशी र लुम्बिनीबाट अत्यधिक दाबेदार बढेको कारण सुदूरपश्चिमलाई कति स्थान दिने भन्ने विषयमा दबाबमा छ। सर्वसम्मत नेतृत्व निर्माण भए १–२ जनामात्र अटाउने सम्भावना देखिए पनि निर्वाचन भए सुदूरपश्चिमका नेताहरू प्यानल बनाएर शक्तिशाली प्रतिस्पर्धी बन्ने अनुमान छ।
सुदूरपश्चिमबाट सचिव पदमा अन्तिम प्रतिस्पर्धा कर्ण थापा र ऐन महरका बीच केन्द्रित हुने सम्भावना बढिरहेको छ। तर, पूर्वमाओवादी पृष्ठभूमि व्यवस्थापन (लेखराज भट्ट), भूगोल (सुदूरपश्चिमको कोटा), जातीय प्रतिनिधित्व (थारु समुदाय) र पुस्तान्तरण (युवा बनाम पुराना नेता) जस्ता तत्वको मेल कुन पक्षमा बस्छ भन्ने कुराले अन्तिम परिणाम निर्धारण गर्नेछ।
महाधिवेशन नजिकिँदै गर्दा सुदूरपश्चिमको आन्तरिक शक्ति–राजनीति मैदान झन् तातेको छ। सचिव पदका लागि को निर्वाचित हुन्छ—यो अब महाधिवेशनको मुख्य आकर्षण बन्ने निश्चित छ।